دهملا روستایی کهن

در خوزستان کشاورزی بسیار رونق دارد از همین رو بیشتر مردم با باد و باران آشنایی دارند. در دهملا نیز مانند همین است ، و برای آمدن باران روزشماری و دعا می شود و قدیمتر قبله دعا و دعای باران هم نیز بود.حتی 4 جهت اصلیشان را از روی بادها به تقریب نامگذاری می کنند .به این سبب جهت های اصلی در روستا ،با چرخشی 45 درجه جهت های فرعی جغرافیا می شود.و حتی خیابان های اصلی دهملا نیز موازی این جهت های محلی است .مثلاً خیابان اصلی شمال غربی به جنوب شرقی است و عمود بر آن .و دیوارهای خانه ها و مساجد نیز در راستای قبله است. حاشیه نشینان رود زهره شامل دهملا جهت ها را چنین می دانند:

شمال که جهت اصلی آن غرب و شمال غربی است.

حیرون که مقابل شمال است و سمت حقیقی آن شرق و جنوب شرقی است.

کوه باد که شمال حقیقی است کمی متمایل به شرق

و قبله که غرب و جنوب غربی است و تمام این اسامی ،نامهای بادهایست که جلوتر شرح داده خواهد شد. در عکس این جهت ها مشخص است

بادهای خوزستان غالباً از دو نوع اصلی و دو نوع فرعی می باشند. بادهای اصلی شامل بادی که از طرف دریای مدیترانه به این طرف می وزد و آن را باد شمال نامند و حال آنکه منشاء اصلی آن بین شمال و مغرب است .و دیگری بادی که از طرف خلیج فارس می وزد و آن را باد شرجی یا همان شرقی و در دهملا و اطراف باد حیرون می گویند.و وزشگاه آن غالباً بین جنوب و شرق است .در حقیقت نقطه مقابل باد شمال ،باد شرجی است.

امّا دو باد دیگر یکی کوه باد است که باد شمال حقیقی است و در اثر جلوگیری کوههای شمال کشور کم می وزد.و دیگر باد ، بادی است که به طرف جنوب متمایل است و آن را قبله باد نامند و آن مخصوص زمستان است.

دو باد شمال و شرجی متناوباً در خوزستان می وزد و در هفته چند روز باد شمال است و چند روز باد شرجی یا حیرون.

در سه ماه بهار و چهله اول تابستان بیشتر باد شمال و از چهله کوچک تابستان تا اواخر زمستان بیشتر باد شرجی و شمال توامان است.

باد شمال در زمستان سرما آور و در بهار تا موقعی که دامنه های کردستان و لرستان برف دارد باعث خنکی هوا می شود. ولی وقتی برف دامنه ها تماماً آب شد این باد گرم می شود .با این وجود تنفس و استنشاق آن از باد شرجی که بخار دریا همراه دارد آسانتر است .مخصوصاً در شب که هوا را خنک می کند . از این جهت مردمان این سامان در ایام تابستان پیوسته باد شمال را خواستارند.

گاه باد شمال از وزشگاه اصلی خود پایینتر می آید و از طرف عراق و عربستان می وزد و شن وماسه با خود همراه می آورد .ذرات درشت آن را بر سر عراقیان فرو می ریزد و ریز آن را بر فرق خوزستان و این خاکپاشی در ایام هر سال کم وبیش اتفاق می افتد.

باد شرقی که درتابستان شرجی اش گویند یا همان باد حیرون در اوایل تابستان از خشکی و سوزاندگی هوا می کاهد ولی رطوبت آن را بیشتر می کند و در اواخر تابستان یعنی شهریور هوا بسیار لزج می شود مخصوصاً در قسمت سواحل دریا هوا چسبناک می شود به طوری که در خرمشهر و ماهشهر و سربندر و آبادان و شادگان و هندیجان شبها از تیزی برگ درختان آب می چکد . در پاییز این باد گاه گاه ابر نبارنده می آورد. با این همه جنوب خوزستان در این ایام نسبت به بنادر خلیج فارس ییلاق محسوب می شود.

در رمستان باد حیرون یا شرقی ابر و باران می آورد و وزش این باد غالباً با نواحی نجومی مصادف می شود و لرهای خوزستان در این باره نظراتی دارند .مثلاً این شعر

معنی آن:(باد قبله صبح ایلها را مجبور به جمع کردن بار می کنه و باد شرقی عصر فراوان باران دارد)

در بعضی سالها بادهای سرد و شدیدی از طرف شمال به این دیار می وزد و مدت آن به دو سه شبانه روز است و بسیاری از مردم را به سرماخوردگی و آنفلوانزا مبتلا می کند و این باد بیشتر با مه غلیظ و ناصافی همراه است. که گاه گاه فاصله چند متری هم دیده نمی شود و این وضعیت را در روستا کر (ker) گویند یا اصطلاحاً کر نهاده .و این موقعی است که به گندمها کود شیمیایی ازت که یا دانه های کوچک سفید یا سیاه است داده می شود تا با نم هوا آب شود. در این هنگام اگر اول صبح درختی را بتکانی مانند دوش گرفتن کاملاً خیس می شوی.

فصل بارندگی خوزستان خوش بینانه از اواخر آبان است تا اواخر فروردین و گاه دیرتر می شود و زودتر هم تمام می شود چنانکه کشاورزان سیراب نشدنی کل بارندگی را یک ماه می دانند و آن هم اول زمستان شروع می شود.

ابرهای باران زا غالباً از خلیج فارس و به ندرت از دریای خزر می آیند و مقدار متوسط آن در جنوب خوزستان  ۲۰۰ میلی متر در طول سال است و عامل آن هم باد شرقی و کمی جنوبی است .